عفت و پاکدامنی ، جزء لاینفک زندگی اجتماعی است که در کشور ما ، علاوه بر ریشه داشتن در فرهنگ و سنت ایرانی ، در دین اسلام نیز ، مورد تاکید فراوان قرار گرفته است . به دلیل اهمیت این موضوع ، در قانون نیز ، بعضا برخی از اعمالی که منافی عفت می باشند ، جرم انگاری شده و برای آن ، مجازات در نظر گرفته شده است .
اما سوالی که مطرح می شود ، این است که اعمال منافی عفت چیست و به چه اعمالی ، اعمال منافی عفت اطلاق می شود تا مرتکب آن ، قابلیت مجازات شدن را داشته باشد ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که به طور کلی ، هر عملی که با عفت و حیای عمومی جامعه ، مغایرت داشته و با آن ، منافات داشته باشد ، می تواند نوعی عمل منافی عفت قلمداد شود .
در یک تعریف کلی از اعمال منافی عفت ، می توان برخی از جرایم جنسی همچون جرم زنا و تجاوز جنسی ، جرم لواط ، جرم مساحقه و جرم قوادی را نوعی اعمال منافی عفت قلمداد نمود که حسب مورد ، در صورت اثبات ، مرتکب ، به مجازات مذکور در قانون ، محکوم می شود . در این مفهوم ، جرایم ذکر شده ، جملگی ، منافی عفت قلمداد می شوند .
علاوه بر این ، بر اساس ماده 637 قانون مجازات اسلامی ، در کنار روابط نامشروع ، به ارتکاب اعمال منافی عفت نیز ، اشاره شده است . بر اساس این ماده ، هر گاه زن و مردی که با هم ازدواج نکرده اند ، مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا شوند ، مانند بوسیدن ، هم آغوشی و غیره ، به مجازات شلاق محکوم می شوند .
همانطور که در این ماده اشاره شده است ، کلمه « یا » بین روابط نامشروع و اعمال منافی عفت ، به این معناست که این دو جرم ، با هم متفاوت هستند . با این توضیح که ، هر رابطه نامشروعی ، عمل منافی عفت هم هست ؛ لکن اعمال منافی عفت ، منحصر به جرم روابط نامشروع نشده و مصادیق دیگری هم شامل آن می شود .
به عنوان نمونه ، بر اساس ماده 638 قانون مجازات اسلامی ، بیان می دارد که هر کس در اماکن عمومی و در معرض دید دیگران ، تظاهر به عمل حرامی کند ، علاوه بر اینکه به مجازات آن عمل حرام محکوم می شود ، به مجازات حبس و شلاق تعزیری نیز ، محکوم خواهد شد . اما اگر فرد ، مرتکب عملی شود که خود آن عمل ، دارای مجازات قانونی نبوده ولی عفت عمومی را جریحه دار می کند ، به مجازات حبس و شلاق محکوم می شود .
همچنین ، بر اساس تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامی، در خصوص جرم بی حجابی نیز ، حکمی مقرر شده است که به نوعی می توان آن را به نوعی ، از مصادیق اعمال منافی عفت عمومی دانست . بر اساس این ماده ، زنانی که بدون داشتن حجاب شرعی در انظار عمومی حاضر می شوند ، به مجازات حبس و جزای نقدی محکوم می شوند .
به موجب ماده 640 قانون مجازات اسلامی ، تهیه ، تجارت ، توزیع ، به نمایش گذاشتن ، واردات ، صادرات هرگونه نوشته ، طرح ، نقاشی ، تصویر ، مطبوعات ، اعلانات ، تهیه فیلم و آثار سینمایی و غیر اینها ، به نحوی که عفت و اخلاق عمومی جامعه را جریحه دار نماید ، جرم محسوب شده و مجازات دارد که در ادامه ، به تفصیل ، حکم و مجازات جرایم منافی عفت را ذکر می نماییم .